ACT (Jos) Schuurmans
Tuinbouwlaan 2
4817 LG Breda
076 5147978
act.josschuurmans@gmail.com

Persen en andere apparatuur

Boekenpers

boekenpers-2

Kinderboekjes drukken is schilderen en illustreren met clichés, biljetletters en plattetekst.

Teksten en illustraties vormen voor kinderen van 2 jaar één geheel. Kinderen van twee jaar kunnen namelijk nog geen letters en woorden onderscheiden. De tekst-regels (plattetekst) korte en simpele woorden maken onderdeel uit van de illustratie(s). Ook de biljetletters vormen een onderdeel van het verhaal en illustratie(s). De verhaaltjes van het te drukken boekje zijn vaak verschillende verhaallijnen naast elkaar. Woorden met éénlettergreep in regels op rijm is moeilijk te realiseren maar voor voorlezer en kind het leukst. Er wordt ook gebruik gemaakt van woorden die nog geen onderdeel uitmaken van het vocabulaire van een kind van 2 jaar. Elk verhaaltje (per pagina) staat op zich. Verhaallijn en illustraties zijn met de nodige creativiteit samengesteld en met gevoel voor “kindertaal” geen brabbeltaal en het inlevingsvermogen in de wereld van het kind zijn hierbij de uitgangspunten. Het gaat erom creativiteit om te zetten in een leuk maar vooral illustratief aantrekkelijk verhaal in een kindeigen belevingswereld, woordenschat en fantasiewereld.

De boekjes zijn fantasievol en detailrijk uitgevoerd en opgebouwd. Deels wordt geput uit bestaande illustratie clichés, biljetletters en plattetekst, linoleum-sneden, nieuwe illustraties worden getekend en gesneden in lino. Afbeeldingen en tekeningen worden opgezet i.r.t. de bladspiegel van een obongformaat, rekening houdend met witruimtes op de pagina. Lino-illustraties worden eerst getekend, ingevuld met zwart daarna worden de figuurlijnen in de tekening als niet drukkende delen uitgesneden.

Bij het voorlezen ontdek je hoe gefascineerd kinderen kunnen opgaan in een op het eerste gezicht simpel verhaaltje. Wat maakt het nu zo boeiend, de illustraties, het verhaal of de manier waarop je het voorleest? De verbeeldingskracht van het kind aanspreken d.m.v. illustratie en tekst is een ‘listige truc”. Spanning, avontuur en humor goed geïllustreerd zijn de belangrijkste ingrediënten voor een goed voorleesverhaal. Kinderen rond de 2 jaar zijn constant op ontdekkingstocht. “KIJK – KIJK – DAAR”, is een uitspraak van mijn kleindochter van 2 jaar. Kinderen zien weer iets wat ze nog nooit gezien hebben en zoeken verklaring van wat ze zien.

Kinderen zijn zeer gevoelig voor toon-intonatie van de voorleesstem, monotone, harder of juist spannender praten, overtuigingskracht, enthousiast, expressiemiddelen in de stem-intonatie, gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal en gebaren, kortom de toekomstige voorlezen a.h.w. stem verandering afdwingen bij het zien van de gedrukte pagina. Bij het samenstellen van de rijmregels zijn het voorlees-stemgeluid, voorlees-ritme a.h.w. voorgeproefd. KIJK – KIJK – DAAR geïllustreerd met blikvangers versterkt dit. Het gebruik van het juiste lettertype, clichés, biljetletters in combinatie met plattetekst is voor elke pagina een uitdaging.

Kleurgebruik: Intensiteit van kleur zien is het grootste bij jonge kinderen. Expressie en fantasie is bijna een lustuiting. Kinderen hebben een voorliefde voor bepaalde kleuren zonder dat die met de werkelijkheid hoeven overeen te komen. Kindertekeningen met rode bomen of groene mensen is mogelijk. Het kind kiest vaker zelf een bepaalde kleur als voorkeurkleur. Dit expressieve kleurgebruik neemt af naarmate het impulsieve gedrag van het kind verandert in een volgzame gedragswijze en kleurexpressiviteit. Complementaire kleuren gebruik als diepte werking versterken dit. Kleuren die tegenover elkaar staan in de kleurencirkel. Geel – Blauw / Groen – Rood zijn basis kleuren.

boekenpers-1

Naarmate het intellect groeit, komen de kleuren voor kinderen steeds meer in overeenstemming met de werkelijkheid. Dit geldt met name voor kleuren die kenmerkend zijn voor het getekende onderwerp. Kinderen tekenen bijvoorbeeld het gras groen en de mantel van Sinterklaas rood. Als de kleur echter niet een specifiek kenmerk van het onderwerp is, kiest het kind zelf een kleur uit. De kleuren komen in deze fase steeds meer overeen met de werkelijkheid, maar de kleuren worden nog wel vlak gezien zonder diepte werking. Kinderen van 2 jaar onderscheiden nog geen gebruik van schaduw of vervaging van kleuren of kleurverloop. Er is nog geen perspectief in de tekening herkenbaar.

Er zijn altijd innerlijke en uiterlijke gebeurtenissen die het kind een bepaald gevoel over die kleur geven. Het gevoel kan de waarneming van een kleur beïnvloeden. Bovendien hebben gevoelens invloed op: hoe een kind het verhaal opneemt of verwerkt. Het gevoel is een van de drijfveren tot optimaal luistergedrag. Het gevoel beïnvloed dus de waarneming van een kleur-illustratie. Kleur-illustraties inspireren het kind. De vormen en kleuren zijn bewust helder toch ook mysterieus, speels, experimenteel, herkenbaar verwerkt.

Pagina indeling en illustratieverdeling: Uitgangspunt van het boekje was dat het wat betreft uitstraling, vormgeving en opzet een kindvriendelijk boekje moest worden. De bindwijze is daarom een houten kindvriendelijke profielstrip. Het bepalen van de juiste pagina-indeling was de eerste stap. Om twee verhaallijnen op een pagina te plaatsen is het optisch midden belangrijk.

De illustraties kunnen zo breeduit over twee pagina’s verdeeld worden. Oblong formaat is de manier om de paginaspiegel te gebruiken, de breedte is langer dan de hoogte. Bij het oblong formaat is het oppassen en kritisch kijken naar de lengte van de regels, rijmritme, aantal woorden. Kinderen van rond de 2 jaar, dreumesen en peuters, voorlezen is een soort hypnotiserende werking tussen de stem van de voorlezer en de boekpagina, tekstblokjes met weetjes of tips in het verhaal. Het gaat vooral om de stem van de voorlezer en de ‘intonatie” van de verhaaltjes (rijmregels). Bij kinderen van rond de 2 jaar is het simpel weg een praatje bij een plaatjes om een verhaal te vertellen.

In het verhaal moet ruimte gelaten worden in tekst en illustraties zodat de voorlezer delen ‘uit de duim kan zuigen’ of kan aanvullen. De woordenschat en het gebruik van woorden, die nog niet tot de woordenschat behoren, is beperkt maar daar waar het funtioneel is is gewoon gebruik gemaakt van ‘moeilijke’ woorden.

tip top degel

Schilderen met clichés noem ik mijn druksels. Ik bezit een grote collectie van oude clichés en drukvormillustraties, biljetletters. De oudste gebruikte drukvormen, houtgravures, zijn van rond 1850. Ik gebruik voor mijn illustraties stempels, houtgravures, houtsnedes, linosnedes alles wat vlak en drukbaar is.

Het drukken met behulp van platzetsel bestaande uit losse loden letters, biljetletters en clichés geeft op de Tip-Top Degelpers uitzonderlijk fraaie afdrukken. De combinatie van tekst en diverse drukvormen gedrukt in een illustratie is telkens een uitdaging. De oplage is nooit hoger dan 25 exemplaren. Tip Top Degel is uit 1898 Bautzner Industriewerk-AG Pers Nummer/No 7660 Bautzen Duitsland.