Techniek

Jeroen van Weerlee
jeroenvanweerlee@gmail.com
+31621139985

25 augustus 2019

Drukplaat

Zojuist over een vlooienmarkt gesnuffeld en ben ik voor mij iets leuks tegen gekomen. Er staat op een ijzeren plaat een leuk tafereel in spiegelbeeld afgebeeld. Ook staat er tekst op ” aus meinem betrieb”

Mij werd verteld dat het voor boekdruk werd gebruikt. Hopelijk hebben jullie een determinatie?

14 gedachten over “Drukplaat”

  1. Het lood was duur en om te bewaren nam het veel plaats in. Er werd een kartonnen matrijs van het bestaand cliché gemaakt om makkelijk te bewaren en er later als nodig weer een cliché van te gieten.

    Beantwoorden
  2. Für mich ist es immer noch ein Stereo, in meiner Lehrzeit habe ich von solchen Platten gedruckt. Stereos wurden gemacht um ein wertvolles Original zu schützen oder wenn mehrere Duplikate gebraucht wurden. Als die Zeitungen noch im Hochdruck (Buchdruck) gedruckt wurden,mußte ebenfalls von Stereos gedruckt werden. Der flache Bleisatz konnte über die Mater und anschließendem ausgießen zum Stereo, zu einer gebogenen Platte für der Rotations-Maschine geformt werden.
    Stereos konnten auch verkupfert werden um eine hohe Druckzahl zu erreichen. Es sind keine Galvanos. Bei Galvanos, auch das sind Duplikate einer Druckform, wird in einem galvanichen Bad eine dünne Kupferschicht erzeugt,die dann mit Blei hitergossen wird.

    Beantwoorden
  3. Mijn eerste gedachte was eveneens “dit is een styp”, en dat denk ik nog steeds.
    Een foto van de achterkant zou inderdaad handig zijn. Hoe groot is deze plaat, en hoe dik?
    Gezien de rijkdom aan details vraag je ook af waarom deze styp is gemaakt en niet het originele cliché is gebruikt.
    Ik ben dan ook nieuwsgierig naar een afdruk van de voorzijde, wat voor bedrijf is dit? Bewerking van de foto (spiegelen, negatief maken, contrast aanpassen. het levert geen bevredigend plaatje op.
    Wie lost het raadsel definitief op’?

    Beantwoorden
  4. Voor mij is dit gewoon een matrijs, dus een gietvorm voor een drukvorm. Ik heb de foto in photoshop bewerkt en dan is duidelijk te zien dat het afgietsel vlak is. Dus zeker geen präge zoals de vroegere wikkels van Kwatta-repen hadden. Jammer dat ik de bewerkte foto hier niet kan laten zien. Ik zal hem naar Jeroen sturen.

    Beantwoorden
    • Hallo luuk,

      Ik kan geen afbeelding meer plaatsen van de achterkant. Maar kan je vertellen dat het geheel vlak is met hier en daar wat krasjes. Verder helemaal niets helaas.

      Groetjes jeroen

  5. Even in het kort; Het is een zogenaamde stereotypie, je had ronde en vlakke stypes, ronde voor gebruik om bijv. kranten te drukken (jaren 40-50-60) en vlakke zoals afbeelding , deze werden vervaardigd door zetsel/cliches in zogenaamd stype karton te persen, hierna werd er een loden vorm van gegoten waarvan gedrukt kon worden.

    Van deze ingeperste stype karton konden ook rubber vormen worden vervaardigd, of kunststof vormen.
    De loden stypes waren meestal voor eenmalig gebruik bedoeld, je had er ook die een hardere bovenlaag , koperlegering of nikkellaag kregen ( galvano’s genoemd)
    met vriendelijke groet, Ferd.

    Beantwoorden
  6. Goedemorgen,

    Ik denk na enig onderzoek op internet dat het idd een soort van Prägen is.

    Het reliëf is er in gebeiteld. Het ligt er niet op. Het lijkt er op dat het een soort van embosse is. Je ziet namelijk nog een putje in dat kan zijn van een burijn waarmee ze de gravure er toen in gebeiteld hebben. Het plakaat is ook best zwaar.

    Om er een datum aan te hangen vind ik erg moeilijk omdat deze techniek in mid 18de eeuw werd toegepast maar eigenlijk al 350 jaar onveranderd is gebleven omdat ze het in de middeleeuwen ook al toepasten op harnassen. Dit werd dan gedaan door een smid die ook metaal/ ijzer zelf goot.
    Alleen is de techniek is natuurlijk in de loop der tijd verbeterd.

    Ik denk zelf als leek zijnde dat het eind 18de eeuw kan zijn.

    Ik dank jullie voor de reacties en kan zeggen dat dit mooi stukje kunstgeschiedenis ook bij mij een mooi plekje gaat krijgen.

    Groet,
    Jeroen van weerlee

    Beantwoorden
    • Beste Jeroen,

      De reactie van Karl-Heinrich slaat volgens mij de spijker op de kop. Dit ziet eruit als een stype, oftewel stereotype, een afgietsel van een bestaande drukvorm. Zie bijvoorbeeld hier voor wat meer uitleg:

      https://www.dbnl.org/tekst/math004naar01_01/math004naar01_01_0033.php

      Stypen werden gegoten, niet gesneden of gehakt. De techniek werd tot ver in de twintigste eeuw toegepast. Deze stype ziet er vrij recent uit.
      Het lettertype in deze afbeelding (al is het op deze foto slecht zichtbaar) ziet er heel weinig 18e-eeuws uit. Het lijkt me al met al veel waarschijnlijker dat het om een stype uit de jaren vijftig of zestig van de vorige eeuw gaat.

  7. het ziet er meer uit als een plaat die werd gebruikt om te prägen.

    Dat is een techniek om een afbeelding in papier te maken door een reliëf in het papier aan te brengen.

    Eerst een tegen-vorm maken in spiegelbeeld. Die tegen-vorm op de legger van de degel en later natgemaakt papier ertussen drukken.

    het papier neemt zo de vorm over van de plaat, en de afbeelding blijft in het papier zichtbaar

    Beantwoorden

Plaats een reactie