De afgelopen jaren is de prijs die betaald wordt voor gebruikt of ongebruikt letterlood zeer gestegen. Bijgevolg is het aanbod van oud letterlood om te gieten vrijwel opgedroogd. Voor wie boekdruk als hobby ook in de toekomst wil blijven uitoefenen, hier wat overwegingen.

Oude afgereden letter is een onmisbaar ingredient voor nieuw te gieten letter. Er zijn niet zoveel commerciële drukkerijen meer die in boekdruk werken, die bron van lood is nu wel opgedroogd.

Oude letter wegbrengen naar de tweede-handsmetaalhandel lijkt heel fijn, maar is ook een vorm van kapitaalvernietiging. Nieuwe legering kost dik 10 euro de kilo, en die informatie is van twee jaar geleden, lang voor de prijzen voor lood, tin en antimoon de lucht inschoten. Daarbij gold ook de eis, dat er in één keer 4 ton diende te worden afgenomen, anders was het commercieel helemaal niet interessant voor de leverancier.

Op den duur zal dit ook voor ons allen gevolgen hebben. Want al is er nu nog wel lood om te gieten, die hoeveelheid is eindig, en raakt een keer op.

Dan nog is er elke keer, dat lood omgesmolten wordt, enig verlies van tin en antimoon door oxidatie. Dit verlies is een beetje op te vangen door wat oude

handletter bij te mengen. Want die handletter bevat hopelijk een wat hoger gehalte van die metalen. Hoewel… helemaal zeker is dat niet. Het blijft een beetje natte vingerwerk. En geld voor peperdure analyses, dat is er niet.

Linotype, Monotype, handletter… Dat laatste was ‘harde’ legering, en had de naam superieur te zijn. Alleen, wie van ons maakt nog 100.000 afdrukken van een en hetzelfde zetsel?

Pure handleter smelten op een Monotype geeft echter veel problemen. De vele antimoon komt snel bovendrijven als de pot niet op temperatuur is, en dat geeft extra verlies door oxydatie. Een hogere temperatuur en meer storingen komen nog daarbij.

Al werd mengen ‘vroeger’ niet gedaan, uit ervaring weet ik dat een mengsel van 50% linotype-lood en 50% handletter een heel handzame legering is, die mooie letter oplevert die gemakkelijk in letterverband giet.

Waarmee duidelijk moge zijn, dat alle typografisch lood zijn waarde heeft voor nieuw te gieten letter, en dat ook het pure lettermetaal deel uitmaakt van ons typografisch & historisch erfgoed.

Losse handletter kan worden gegoten bij:

Stichting Lettergieten, Westzaan

Avalon Pers, Woubrugge

Drukkerij Die Haghe, Voorburg

Enkidu-Pers, Philippine

Inlichtingen: John Cornelisse, enkidu_pers_philippine@tele2.nl