Kun je Belgische letterhoogte 23,68 mm en Franse letterhoogte 23,56 mm door elkaar gebruiken?
6 gedachten over “Belgische en Franse letterhoogte”
Beste Wim,
In Maaseik gebruikte we veelal letters van Plantin, zusterbedruf van Tetterode.
Aanwezige fonten uit de Monotype collectie, de vette Gill, was dan weer op franse hoogte. Een velletje 100 g/m onder deze letters bracht de snellste oplossing, oof voor het beïnkten.
Je kunt dus niet te dicht op elkaar werken met veschillende letterfamilies met beperkt verschillende hoogte, maar helemaal onmogelijk is het niet.
In Sittard werkten we met Hollandse hoogte en in Gulpen met Oud-Belgische hoogte.
Voor onze loonzetterij was het wisselen van de verschillende letterhoogtes voor de verschillende collega’s in de omgeving een dagelijkse routine en onze eigen drukkers hielden de machinezetters voordurend in de gaten.
Tetterode gebruikte dezelfde gietmachines als Duitse of Franse gieterijen, alles op een maximale hoogte werd een voorraad gegoten, en als een klant opgaf op welke hoogte hij de letter wilde hebben, werd het teveel afgefreezed.
Enschedé had ook Monotype machines in huis. De Monotypes werden gebruikt voor het meeste zetwerk van de boekenproductie in Haarlem.
Maar of ze de letter daarvan verkochten is me niet bekend. Wat betreft de vierkante kerf, die Monotype gebruikte…. Er waren heus ook Monotype gietvormen met ronde kerven. Een ronde kerf aan de zijkant van een letter sluit Monotype niet uit.
Het voordeel van de Tetterode letters was dat je ze kon “inkorten” zodat ze exact op de gelijke hoogte kwamen van de Haarlemse letters. Dat was echter een moeilijke klus want daar was de juiste apparatuur voor nodig. Overigens maakten de gieterijen in Haarlem en Amsterdam ook echte ruzie over andere letteraangelegenheden. Haarlem maakte beslist mooie letters maar de marketing en verkoop konden beslist beter. De Amsterdammers waren veel betere zakenlieden en goten ook letters voor producenten van verpakkingen en brutaal handelsdrukwerk. Niet altijd artistiek verantwoord maar het verkocht wél.
Bij mijn eerste ontmoeting met Gerrit Noordzij (bij Thieme Nijmegen) merkte hij bij het voorstellen op dat ik dus “een commerciële aap van Tetterode” was. Wij verkochten immers foeilelijke letters naast onze normale letters als Nobel, Mercator, Pascal en Hollandse Mediaeval. Later is het toch nog goedgekomen tussen Gerrit en mij. En ook tussen Johan Enschedé en Tetterode want die laatste leverde er later moderne Heidelberg drukpersen.
Henk, goot Tetterode op gieterij hoogte (dus hoger dan alle hoogtes, zoals verscheidene Duitse gieterijen deden) en werd er dan gefreesd, of goten ze op Hollandse hoogte?
Beste Wim,
Eigenlijk is het antwoord NEE.
Je zou kunnen toestellen op de legger, maar gemakkelijker is het een weinig onder de “franse” letter toe te voegen.
Gebruik je die letters door elkaar in een regel, dan is de frank net mooi, en de belg veel te vet, of anders is de belg net mooi, en frank vaag of helemaal niet te lezen.
Die kleine verschillen in hoogte hebben heel veel effekt op de afdruk.
Frans = 0.928 inch. Belgisch 0,932 inch, het verschil is wel klein, in inches: 0.005 inch, één papiertje, een niet al te dik papier zou genoeg kunnen zijn. Dat moet je maar eens uitproberen.
………
Kleine verschillen in letterhoogte…. daar wist men in Nederland alles van… De gieterijen van Enschedé en Tetterode, die waren daar heel goed in:
Er was niet EEN Hollandsche hoogte, het waren er twee:
Zo was Hollandsche hoogte 65 23/24 punt Didot bij Joh. Enschedé en zonen, en 66 1/24 punt Didot bij de Lettergieterij Amsterdam.
Dat was 1/12 van een punt verschil, dat lijkt weinig, maar het was meer dan genoeg om te zorgen voor een heel stevige klantenbinding. Je kon ze echt niet door elkaar gebruiken. Want Haarlem en Amsterdam, die maakten ruzie bij de afdruk.
Beste Wim,
In Maaseik gebruikte we veelal letters van Plantin, zusterbedruf van Tetterode.
Aanwezige fonten uit de Monotype collectie, de vette Gill, was dan weer op franse hoogte. Een velletje 100 g/m onder deze letters bracht de snellste oplossing, oof voor het beïnkten.
Je kunt dus niet te dicht op elkaar werken met veschillende letterfamilies met beperkt verschillende hoogte, maar helemaal onmogelijk is het niet.
In Sittard werkten we met Hollandse hoogte en in Gulpen met Oud-Belgische hoogte.
Voor onze loonzetterij was het wisselen van de verschillende letterhoogtes voor de verschillende collega’s in de omgeving een dagelijkse routine en onze eigen drukkers hielden de machinezetters voordurend in de gaten.
Beste Thomas,
Tetterode gebruikte dezelfde gietmachines als Duitse of Franse gieterijen, alles op een maximale hoogte werd een voorraad gegoten, en als een klant opgaf op welke hoogte hij de letter wilde hebben, werd het teveel afgefreezed.
Enschedé had ook Monotype machines in huis. De Monotypes werden gebruikt voor het meeste zetwerk van de boekenproductie in Haarlem.
Maar of ze de letter daarvan verkochten is me niet bekend. Wat betreft de vierkante kerf, die Monotype gebruikte…. Er waren heus ook Monotype gietvormen met ronde kerven. Een ronde kerf aan de zijkant van een letter sluit Monotype niet uit.
Het voordeel van de Tetterode letters was dat je ze kon “inkorten” zodat ze exact op de gelijke hoogte kwamen van de Haarlemse letters. Dat was echter een moeilijke klus want daar was de juiste apparatuur voor nodig. Overigens maakten de gieterijen in Haarlem en Amsterdam ook echte ruzie over andere letteraangelegenheden. Haarlem maakte beslist mooie letters maar de marketing en verkoop konden beslist beter. De Amsterdammers waren veel betere zakenlieden en goten ook letters voor producenten van verpakkingen en brutaal handelsdrukwerk. Niet altijd artistiek verantwoord maar het verkocht wél.
Bij mijn eerste ontmoeting met Gerrit Noordzij (bij Thieme Nijmegen) merkte hij bij het voorstellen op dat ik dus “een commerciële aap van Tetterode” was. Wij verkochten immers foeilelijke letters naast onze normale letters als Nobel, Mercator, Pascal en Hollandse Mediaeval. Later is het toch nog goedgekomen tussen Gerrit en mij. En ook tussen Johan Enschedé en Tetterode want die laatste leverde er later moderne Heidelberg drukpersen.
Henk, goot Tetterode op gieterij hoogte (dus hoger dan alle hoogtes, zoals verscheidene Duitse gieterijen deden) en werd er dan gefreesd, of goten ze op Hollandse hoogte?
Beste Wim,
Eigenlijk is het antwoord NEE.
Je zou kunnen toestellen op de legger, maar gemakkelijker is het een weinig onder de “franse” letter toe te voegen.
Gebruik je die letters door elkaar in een regel, dan is de frank net mooi, en de belg veel te vet, of anders is de belg net mooi, en frank vaag of helemaal niet te lezen.
Die kleine verschillen in hoogte hebben heel veel effekt op de afdruk.
Frans = 0.928 inch. Belgisch 0,932 inch, het verschil is wel klein, in inches: 0.005 inch, één papiertje, een niet al te dik papier zou genoeg kunnen zijn. Dat moet je maar eens uitproberen.
………
Kleine verschillen in letterhoogte…. daar wist men in Nederland alles van… De gieterijen van Enschedé en Tetterode, die waren daar heel goed in:
Er was niet EEN Hollandsche hoogte, het waren er twee:
Zo was Hollandsche hoogte 65 23/24 punt Didot bij Joh. Enschedé en zonen, en 66 1/24 punt Didot bij de Lettergieterij Amsterdam.
Dat was 1/12 van een punt verschil, dat lijkt weinig, maar het was meer dan genoeg om te zorgen voor een heel stevige klantenbinding. Je kon ze echt niet door elkaar gebruiken. Want Haarlem en Amsterdam, die maakten ruzie bij de afdruk.
Bedankt voor het snelle en duidelijke antwoord!