Techniek

Redactie
redactie@drukwerkindemarge.org

7 februari 2017

Herkomst letters van Lettergieterij Amsterdam

In het Tetterode-archief bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam bevindt zich een fotokopie van een document uit september 1968 met als titel Alfabetische lijst van L.A.-letters, bevattende de soorten opgenomen in de proeven van 1932 en later, benevens de voonaamste soorten uit de oudere proeven tot 1898.

In deze opsomming van letters wordt aangegeven wanneer ze aan het Tetterode-assortiment zijn toegevoegd, en wat de herkomst is. Interessante informatie voor margedrukkers, aangezien veel van onze kasten met Tetterode-materiaal gevuld zijn. Hieronder de complete lijst, met de bijbehorende toelichting.

 


 

Toelichting op de kolom ‘Herkomst’

De letters kunnen zijn verkregen:

1. door licentie-overeenkomst met een andere gieterij, van wie gietsel ter galvanisering met gietrecht werd betrokken;

2. dito met een stempelsnijdersfirma als Riegerl Weissenborn of Wagner & Schmidt of Arthur Schulze te Leipzig, van wie stempels en matrijzen werden betrokken;

3. (in de periode waarin zulks algemeen gebruikelijk was) door nagalvaniseren van achterom gekocht gietsel;

– In al deze gevallen zijn wij geen exclusieve bezitters en hebben wij ook niet het recht zelf aan anderen licenties op deze letter te verlenen, tenzij zulks uitdrukkelijk werd overeengekomen;

4. door eigen creatie, om het even of het ontwerp in eigen graveerderij of voor onze rekening elders werd uitgevoerd: deze gevallen zijn met ‘LA’ in de kolom aangeduid;

– Hier kunnen wij dus eigendomsrechten doen gelden en licenties verlenen, voorzover de ontwerpen al dan niet in het vrije domein (door verjaring van rechten) terechtgekomen zijn, of wij door overeenkomsten onze rechten al geheel of gedeeltelijk afgestaan hebben.

Van de ‘leveranciers’ na 1900 zijn de volgende verdwenen zonder opvolgers: ­Benjamin Krebs, Frankfurt/M; Wilh. Gronau, Berlin; H.C. Hansen, Boston; Riegerl Weissenborn, Wagner & Schmidt, Ludwig Wagner, Leipzig; Karl Brendler, Wien.

In de ATF zijn opgenomen: Inland, St. Louis; Barnhart Bros. and Spindler, Chicago; Keystone, Philadelphia. Berthold nam Gutenberg, Riga en C.F. Rühl, Berlin in zich op; Deberny & Peignot dito Ch. Beaudoire. Schelter & Giesecke ging op in het genationaliseerde veb Typoart, samen het Schriftguß KB voorm. Brüder Butter.

De gegevens zijn ten dele ontleend aan de twee ‘matrijzenboeken’ van het Bedrijfskantoor, die echter zeer onvolledig en vaak onjuist zijn.

naam jaar herkomst/ontwerper
Aigrette 1939 ‘Bernhard Tango’, ATF
Amazone 1958 LA – Leonard H.D. Smit
Amstel (vet ’11, curs. ’12) 1910 Wagner & Schmidt
Annonce Antieke 1913 Wagner & Schmidt
Antieke Annonce, zie Annonce Ant.
Antieke, Brede Magere en Halfvette 1908 Schelter & Giesecke
Antieke, Brede Vette 1908 ‘Gothic No. 8’, Inland
Antieke, Compresse 1916 ‘Gothic Extra Condensed’, ATF
Antieke, Das, zie Das Antieke
Antieke, Halfv. Curs. nr. 1066-1071 voor 1898 ?
Antieke Kap., Kaart, zie Kaart Antieke Kap.
Antieke Lux, zie Lux Antieke
Antieke, Nobel, zie Nobel
Antieke, Omlijnde 1912 ‘Comstock’, Inland
Antieke, Royal, zie Royal Antieke
Antieke, Smalle Halfvette 1900 Schelter & Giesecke
Antieke, Smalle Magere voor 1898 ?
Antieke, Smalle Vette 1909 ‘Halbf. Bücher Grotesk’, Berthold (met wijzigingen)
Antieke, Verlengde Vette 1914 Schelter & Giesecke
Antieke, Vette nr. 1867-1876 voor 1898 Gottlob Franke, Danzig
Antieke, Vette Cursief 1893/
94
or. 1892, J. John, Hamburg?
Ariadne 1927 ‘Invitation Shaded’, ATF
Arsis 1939 ‘Onyx’, ATF
Atlas 1932 ‘Welt Antiqua’, Ludwig & Mayer
Bilderdijk Initialen 1907 LA – SHdR
Biljetletter, Rom. en Curs. voor 1898 ?
Bodoni (tot 1940 geen eigen matrijzen) 1931/
32
Haas en Berthold
Brede Magere en Halfv. Antieke, zie Antieke, Brede Magere en Halfv.
Brede Vette Antieke, zie Antieke, Brede Vette
Brede Vette Egyptienne, zie Egyptienne, Brede Vette
Bristol (uit Broadway, ATF) 1929 LA – SHdR
Carlton (uit Broadway, ATF) 1929 LA – SHdR
Cheltenham div. soorten, compl. ‘16 1906 ‘Cheltenham’, ATF
Choc 1963 Olive
Circulaire Initialen 1926 LA – SHdR
Clio ca. 1904 ?
Columbia I (oud), Sm. C. 1907 1905 ‘Buffalo’, H.C. Hansen
Columbia II (nieuw), smalvet 1959 1956 LA – Walter H. McKay
Compresse Antieke, zie Antieke Compresse
Compresse Etienne, zie Etienne Compresse
Contura 1965 LA – D. Dooijes
Das Antieke 1920 Pieter Das, Wagner & Schmidt
Diana 1925 ‘Typo Roman Shaded’, ATF
Duplex (geen matrijzen; doorverkoop) 1936 ‘Plastica’, Berthold
Effect (met enkele wijzigingen van SHdR) 1935 ‘Bronze Versalien’, Gutenberg G., Riga
Egmont (curs., vet en open kap. 1934) 1933 LA – SHdR
Egyptienne, Brede Vette 1955 LA – Walter H. McKay
Egyptienne, Mediaeval, zie Med. Egyptienne
Egyptienne, Vette Verlengde (nu Sm. V.E.) 1898 Schelter & Giesecke
Electa 1911 ‘Avil’, Inland
Elegant voor 1898 ? Amerikaans
Ella Cursief 1915 LA – SHdR (vrije verkoop door Wagner & Schmidt)
Erasmus Mediaeval 1923 LA – SHdR
Etienne, Compresse 1905 Wagner & Schmidt
Etienne, Verlengde 1894/
95
?
Etienne, Vette Verlengde 1895 ?
Eureka 1907 ‘Studley’, Inland
Excelsior Schrijfletter 1906 ‘Kunstlerschreibschrift’, Stempel; Frans orig.?
Figaro, zie Hidalgo
Firenze 1910 ‘Della Robbia’, ATF
Flambard 1953 LA – A. Overbeek
Flex 1937 LA – Georg Salter
Florentijnse Initialen 1904 ?
Fortuna 1925 ‘Announcement Roman + Italic’ ATF
Garamont 1927 ATF
Globe (uit Eureka) 1939 LA – SHdR
Gothiek Kaart, zie Kaart Gothiek
Gotische lnitialen voor 1898 ?
Gracia 1926/
27
Wagner & Schmidt
Gracieus 1904 Stempel
Gravure, div. series, compl. ‘25 1919 ‘Les Cochin’, (Deberny &) Peignot
Grotius 1925 LA. – SHdR
Halfvette Antieke, Brede, zie Antieke, Brede Halfv.
Halfvette Antieke cursief, zie Antieke, Halfv. curs.
Halfvette Mediaeval 1909 Wagner & Schmidt (orig. Am.)
Handelscursief (vette bij Ella) 1925 Wagner & Schmidt zelf gemaakt, niet SHdR
Hansa ca. 1902 Berthold
Hermes (uit vette Plantijn) 1924 LA – SHdR
Hercules 1927 ‘Titanic’, Ludw. Wagner
Hidalgo (eerst geheten ‘Figaro’) 1940 LA – Stefan Schlesinger
Hilda 1907 ? Duits
Hollandse Mediaeval; curs. + halfv. ’13;

sm.v. ’14

1912 LA – SHdR
Ideaal 1931 ‘Ideal News’, Intertype
Impact 1966 Stephenson Blake
Indépendant 1931 LA. – G. Collette en J. Dufour
Initialen, Bilderdijk, zie Bilderdijk Initialen
Initialen, Circulaire, zie Circulaire Initialen
Initialen, Florentijnse, zie Florentijnse Initialen
Initialen, Gotische, zie Gotische Initialen
Initialen, Mediaeval, zie Mediaeval Initialen
Initialen, Morris, zie Morris Initialen
Initialen, Oudduitse, zie Oudduitse Initialen
Initialen, Raffia, zie Raffia Initialen
Iris 1939 ‘Empire’, ATF
Juno uit Titelkapitalen 1926 LA – SHdR
Kaart Antieke Kap. (o.k. ’13) 1909 ‘Blair’, Inland
Kaart Gothiek 1913 ‘Wedding Text’, ATF
Kerkgothiek ca. 1900 ATF
Kloosterschrift ca. 1900 ‘Jenson’, ATF
Lasso 1952 ‘Balloon’, ATF
Lectura 1969 LA – D. Dooijes
Libra 1938 LA – SHdR
Luna 1928 Tango, Berthold
Lux Antieke (uit Reclame Kapitalen) 1924 LA – SHdR
Mediaeval 1013-1023; c.6-10: ’95; Sm. M. ’96 1891/
92
?
Mediaeval Egyptienne voor 1898 ? Amerikaans
Mediaeval, Halfvette 1909 Wagner & Schmidt (orig. Am.)
Mediaeval, Hollandse, zie Hollandse Mediaeval
Mediaeval lnitialen 1907 ‘Della Robbia Initials’, ‘ATF
Mediaevalkapitalen nr. 1287-89 1900/
01
?
Mediaeval, Smalle Halfvette, zie Smalle Halfv. Mediaeval
Mercado 1910 ‘John Hancock’, Keystone
Mercator div. soorten; sm. m. ’62 1958 LA – D. Dooijes
Métro (geen matrijzen; doorverkoop) 1931 ‘City’, Berthold
(Missaal, voor Gooi en Sticht) 1947 LA – D. Dooijes
Mistral 1955 Olive
Morris lnitialen ca. 1903 Wilh. Gronau
Nero (geen matrijzen; doorverkoop) 1928 ‘Lo’, Berthold
Nobel, div. soorten; compl. 1935 1929 LA – SHdR, uit en gelijktijdig met ‘Berthold Grotesk
Omlijnde Antieke, zie Antieke, Omlijnde
Open Cursief 1925 ‘Goudy Handtooled Italic’, ATF
Orator 1922 LA – L.H.D. Smit
Oudduitse Initialen ca. 1904 ?
Oud-Hollands 1910 ‘Cloister Black’, ATF
Pascal 1961 LA – José Mendoza y Almeida
Plantijn, P. Med. ’10, P. Vet ’09 1908 resp. ‘New, Recut, Heavy Caslon’, Inland
Plantijn Curs. 2e Serie (nwe. o.k., cijf.) 1928 LA – SHdR
Polka 1954 ‘Dom Casual’, ATF
Preciosa voor 1898 ? Duits
Promotor 1960 LA – L.H.D. Smit
Raffia Initialen 1952 LA – Henk Krijger
Reclame Kapitalen 1922 Wagner & Schmidt
Reclame, Smalle, zie Smalle Reclame
Regina ca. 1902 Berthold?
Reiner Script 1951 LA. – Imre Reiner
Romaans, div. soorten, compl. ’09 1903 Riegerl Weissenborn, Barnhart + Sp. e.a.
Romein, Vette, zie Vette Romein
Rondo 1947 LA – S. Schlesinger en D. Dooijes
Roos, De, Romein + Curs. (halfv. + open ’53) 1947/
51
LA – SHdR
Royal Antieke 1909 Berthold
Savoy (als nu Bristol + Carlton) 1936 LA – SHdR
Schaduw Kapitalen 1919 LA – Arthur Schulze
Schoolmediaeval 1903 Naar gewijzigde copie van Cushing Monotone, ATF
Schrijfletter, Smalle Vette, zie Smalle Vette Schrijfl.
Schrijfmachineletter 1324 en 1324a 1901 Benj. Krebs
Schrijfmachineletter nr 1696 1909 ‘American Typewriter’, ATF
Select (matrijzen 1929 gereed) 1930? ‘Albert Antikva’, Berling
Simplex 1940 LA – SHdR
Sirene (geen matrijzen; doorverkoop) 1932 ‘Signal’, Berthold
Smalle Halfv. Antieke, zie Antieke, S.hv.
Smalle Halfvette Mediaeval 1911 ‘Monitor no. 5’, Barnhart Bros. + Spindler
Smalle Magere Antieke, zie Ant. Sm. Magere
Smalle Mediaeval, zie Mediaeval
Smalle Reclame 1912 Wagner & Schmidt
Smalle Vette Antieke, zie Antieke, Sm. Vette
Smalle Vette Egyptienne, zie Egyptienne, Vette Verlengde
Smalle Vette Schrijfletter (geen matrijzen, doorverkoop) 1928 ‘Schmale Fette Schreibschr.’, Berthold
Sparta ca. 1903 ?
Stilo 1920 ‘Die Mode’, Ludwig & Mayer
Studio 1946 LA – A. Overbeek
Succes (uit Das Ant., Lux, Recl.Kap.) 1928 LA – SHdR
Tiffany 1908 dito, nu genaamd ‘Typo Shaded’ enz. ATF
Titelkapitaaltjes 1907 ‘Engraved Title’, Barnhart Bros. + Spindler
Transito 1930 LA – Jan Tschichold
Verlengde Etienne, zie Etienne, Verlengde
Verlengde Vette Antieke, zie Ant. Verl. Vette
Vette Antieke, zie Antieke Vette
Vette Romein (geen matrijzen; doorverkoop) 1932 ‘Fette Antiqua’, Berthold
Vette Verlengde Egyptienne, zie Egyptienne, Vette Verlengde
Vette Verlengde Etienne, zie Etienne, Vette Verlengde
Visite 1911 ‘Title Shaded Litho’, ATF (deels via Turlot, nu FTF)

Plaats een reactie