Leggerpapier
Onze Korrex Berlin proefpers op het Centre de la Gravure et de l’Image Impriméee (La Louvière, België) is dringend aan een nieuwe legger toe. Mogelijks is het járen geleden dat er nog een echt goede legger op lag. Wat kunnen jullie aanraden? We gebruiken de pers voor workshops, met houten en loden letters.
Margedrukker en lettergieter John Cornelisse was zo vriendelijk een heuse demonstratie te geven van het aanbrengen van een nieuwe legger, enkele vellen te schenken, en een adres te geven voor papier bij Vierhout in Den Haag.
Ik onthoud dat er andere methodes zijn, met ander papier, met goedkoper papier en met polyester, en dat rubber geen goed idee is. We experimenteren nog wat en we geven voorlopig de voorkeur aan snel en goedkoop te vervangen papieren leggers omdat we denken dat dit veiliger is voor ons lettermateriaal.
Mijn leggers zijn immer EEN dikte van het papier van de oplage dunner dan op de pers aangegeven.
Bij het drukken voeg ik dat papier altijd weer toe als los vel onder het vel dat bedrukt zal worden.
Mocht bij de teruggang de pers nog op druk staan, en de legger zou inkt nemen, dan geeft dat weinig, want het ondervel neemt alle vuil, en beschermt het vel erboven.
Ook als de weerdruk aan de beurt is, dan vangt dat ondervel elke smet op. En voor enige smet of teveel moet optreedt, kan het ondervel worden vervangen.
Extra werk misschien, maar wel de zekerheid van schoon en zuiver drukwerk
Dankjewel.
Op de degel gebruiken wij gewoon glad kraft met natuurkarton en dunner offsetpapier omdat de legger vaak vervangen wordt (diepe moet). Drukt prima, ook kritisch boekdrukwerk en voordelig. Als boven zacht papier/harde legger.
Op de offsetpers gaat gekalibreerd (= exact op dikte en zuiver over het hele vel) leggerpapier vanwege de grote rastervlakken die egaal moeten uitdrukken.
Nog iemand een andere mening?
Ik zou alléén met Mylar of Melinex werken, aangezien het – in tegenstelling tot plastics – nauwelijks aangetast wordt door te veel drukspanning. Het materiaal is extreem stevig en vormvast. Ik gebruik het tijdens al mijn cursussen en workshops. Ik zal wat foto’s maken en deze doorsturen.
Even recapituleren misschien. Spanvellen Melinex/Mylar, per 2 of enkel, of leggerpapier, of casing, of kraft, of inpakpapier, of plastic transparant. Ik neem aan dat de keuze te maken heeft met budget, met hoe dikwijls jullie de legger willen veranderen, met soort drukpapier, met kwaliteitsnormen, met handigheid van de gebruiker, met soort drukwerk.
Ik werk met een publiek van absolute leken, die ongewild heel destructief zijn met het materiaal, ik gebruik letters van gemiddeld 24 punt en ik druk op Simili Japon. Voor mijn meest kritische workshop gebruik ik waterinkt omdat die sneller droogt. Het lijkt me dus handig de legger dikwijls te vervangen — kapot gaat hij toch, ofwel de letters — en dus te opteren voor leggerpapier of casing? Voor het betere werk houd ik de Melinex/Mylar achter de hand, voor houten letters of voor fotopolymeer de plastic transparant?
Simili Japon is denk ik naar margedrukkersnormen een hard papier, ik maak dus een zachte legger onder mijn spanvel? Bedoelen jullie dan Zerkall, Hahnemühle, een goedkoper etspapier, of moet ik bij igepa naar hun zachte letterpresspapieren informeren? Casing, kraft, Bristol zijn dan te hard voor Simili Japon en “echt” leggerpapier is bovendien niet te verantwoorden bij een dergelijke lage productie van wisselende kwaliteit.
Als ik met mijn aldus ingestelde legger een proefdrukje wil maken op lazer/inkjetpapier, dan volstaat het bovenop mijn spanvel een (“harde”) maco aan te brengen van gewenste dikte.
Zoiets ongeveer?
Het hangt natuurlijk ook af van het papier waar je op drukt, hard papier: zachte legger, zacht papier: harde legger, is een oud advies. Ik zet meestal de lip ook even vast met een stukje plakband voordat ik ga spannen.
Ben je bang dat het Bristol gaat schuiven onder het Melinex/Mylar, dat kun je een heel klein beetje spuitlijm gebruiken voordat je het aanbrengt.
Bij het drukken met houten én loden letter heb ik mijn ‘standaard’ legger, daarop plak ik dan bijna altijd wat extra materiaal om tot de juiste druk te komen.
Voor het reinigen van mijn lettermateriaal tijdens het drukken gebruik ik altijd wasbenzine en een paardenharen borstel, het reinigt goed en vervliegt meteen. Dynasol en VCA laten altijd een vettige film achter, dat problemen kan opleveren wanneer je verder wilt werken. Aan het einde van een drukgang of drukdag, reinig ik met een rollenwasmiddel dat ik uit Duitsland betrek. Ik heb handen gezien, waarvan de vingers en de nagels ‘gestript’ waren door het gebruik van VCA.
De meeste hedendaagse drukinkten op waterbasis zijn te dun voor het gebruik met kleinere corpsen. We gebruiken als ‘boekdrukkers’ zó weinig inkt, dat ik er niet mee zit om inkten op oliebasis te gebruiken. Mijn ‘ecologische voetafdruk’ probeer ik echter zo klein mogelijk te houden.
Het aarden van een proefpers is een mogelijkheid, maar van atelier tot atelier en van dag tot dag kan het anders zijn. Op droge dagen, met een laag vochtgehalte in de lucht, heb ik meer last van statische elektriciteit dan op enigszins vochtige dagen.
Dank. Dat hangen doe je om je Bristol op zijn plaats te houden bij het spannen neem ik aan? Heb je een zachtere legger nodig bij houten letters of bij houtgravures? Is er bezwaar tegen het vasttapen van de lip voor het opdraaien?VCA of Dynasol in plaats van al dan niet “bio” wasbenzine is een andere discussie. Is het mogelijk om b.v. waterbasis flexo inkt te gebruiken op een FAG of een Korrex of lukt dat alleen op een moderne flexo proefpers? Moet je een proefpers aarden als je een kunststof legger gebruikt?
Mijn Vandercook Universal I en mijn twee Korrex testpersen voorzie ik al jaren van leggers die ik opbouw uit: 1 spanvel dat ik uit Melinex (of Mylar, beiden merknamen voor hetzelfde product) van 75 micron snij, daaronder komt een hangvel ook weer uit het 75 micron dikke Melinex. Het spanvel is langer en heeft een lip, die opgewonden kan worden. Het hangvel is alleen gevouwen. Ik zet de twee vellen Melinex goed vast tussen de aanlegbalk en de cilinder. Dan bouw ik – afhankelijk van de dikte van het papier waar ik op druk – mijn legger op uit 2 lagen Bristol karton van 300 gram elk en eventueel dun papier. Het Melinex laat zich zeer goed spannen, is stevig, kan eenvoudig gereinigd worden met wasbenzine (white spirit is geen goed idee in de drukkerij/zetterij, aangezien het een vettige laag achterlaat). Zoals in de handleidingen van zowel de Vandercook alsook de Korrex persen gelezen kan worden, moet de legger altijd berekend worden met het gramsgewicht van het te bedrukken papier in gedachte. Op de meeste persen staat aangegeven wat de standaard leggerdikte moet zijn. Op de Korrex persen kan dat variëren van 1 t/m 1,5 mm. Op de Vandercook persen staat de ‘undercut’ aangegeven in de baan tussen de cilinderlijst en de legger. De vellen papier de bij Delbo en bij andere bedrijven te koop zijn, zijn gekalibreerde vellen en hebben een gegarandeerde dikte. Hoewel het belangrijk is om zuiver te werken bij boekdruk, is het niet echt noodzakelijk dit vaak dure leggerpapier aan te schaffen. Op het Melinex kan eventueel met plakband een extra velletje geplakt worden of zelfs een toestel. Na het drukken eenvoudig te verwijderen en even de kleefresten met wasbenzine wegpoetsen. Melinex van 75 micron koop ik bij Boektotaal, een vel van 55 x 122 cm kost € 6,30 ex BTW. Ik doe ongeveer een jaar met de melinex vellen, het onderliggende materiaal vervang ik regelmatig. Mooie scherpe afdrukken is het resultaat.
Volgens mij is “echt” leggerpapier zo bewerkt dat het niet of nauwelijks krimpt of uitzet bij veranderingen in temperatuur of vochtigheid. Bij Wifac zijn leggervellen in kleine hoeveelheden te bestellen, misschien zelfs per stuk.
Dank. Wat is het verschil met “echt” leggerpapier dat ze b.v. bij Delbo (Maldegem, België) verkopen à € 475,- voor 100 vel?
Peter
Ik gebruik voor mijn degel als legger bruin papier van grote oude omslagen (160 gram schat ik), en daarop een vel plastic film (oude transparanten). Daarop kleef ik de aanlegpapiertjes met Pritt. Dat droogt traag en geeft enkele minuten tijd om te corrigeren. De film is gemakkelijk van inkt te reinigen met white spirit. Onder de legger komen extra plastic transparanten tot ik een totale dikte heb van 1 mm of iets meer. Vroeger gebruikte ik karton, volgens het boekje, maar bij een accidentele te grote druk deukt dat in en kan je niet meer zuiver drukken. Daarna alles aanspannen. Na elk boek vervang ik de hele boel.
Peter,
Let op: kRaft is stevig bruin pakpapier (looprichting is met de donkere glimmende strepen mee en het rekt weinig in die richting). Daar kun je een boek mee kaften, maar daar is het niet voor gemaakt . . .
Groet,
Hubert
Op mijn Korrex Stuttgart en heb ik meerdere lagen leggerpapier (gekocht bij Wifac) en een vel Mylar. Op mijn degelpers meestal alleen leggerpapier.
Hallo, ik beveel casing 90 grs. aan voor spanvel, onderlegger 2 vel natuurkarton daarna aanvullen tot leggerdikte (Aufzugstarke) met houtvrij schrijf.
En inderdaad dat Kraft is een goed alternatief voor Casing.
Succes, Ferd. een oudere boekdrukker
We gebruiken de Korrex ook maar een paar keer per jaar, en niet echt intensief, bijna nooit met de inktrollen, enz. Kaftpapier lijkt me wel een goed idee. Ik dacht dat het teveel zou uitrekken.
http://flic.kr/p/KZnCDV
Dag Peter
Op onze cilinder (Korrex Stuttgart) ligt een onderlaag karton van zo’n 150 gram en daar overheen een vel Mylar (ook te vinden onder andere merknaam Melinex). Geleerd bij Thomas Gravemaker.
Voordeel: levert een harde legger op (scherp beeld), gaat een heel eind mee, en si bij ongelukjes zo weer schoon. Proper, zeggen wij in België 😉
De Mylar kocht ik hier: http://www.carbonwinkel.nl/nl/vacuum-techniek/595-pet-folie-mylar-a-350-dikte-035-mm.html (is zeker ook op andere plaatsen te vinden)
Met beste groet
Niels Goovaerts
Atelier t
Een legger die jaren blijft zitten, onvoorstelbaar dat daarmee nog fatsoenlijke afdrukken gemaakt kunnen worden. Mijn legger gaat bij regelmatig drukken een week of twee mee. Als topvel gebruik ik kraft 90 gr/m2 en als ondervellen courant 70 gr/m2 en soms natuurkarton 170 gr/m2.
Benieuwd welke leggersamenstellingen andere margedrukkers gebruiken.