Techniek


10 april 2014

Van leerling tot drukker

Er zijn maar relatief weinig boeken over het drukken zelf. In de meeste boeken over drukken staan zaken van de grote cilinderpersen voorop, als het inslaan van vormen van veel pagina’s en het afstellen van de banden. Eigenlijk sta je daar dan als een jongetje met een trapdegel, en het kleurhouden wil maar niet lukken. Je gaat eens te rade bij een andere margedrukker, want de opleiding ging vroeger vooral in de praktijk, maar ja, die margecollega deelt jouw problemen niet.

Wat een geluk dat ik tenslotte het boek Van Leerling tot Drukker heb gevonden. Het begint weliswaar obligaat met een uiteenzetting van het maatsysteem, waar vervolgens hinderlijk consequent aan wordt vastgehouden, alsof het metrische systeem nog moest worden uitgevonden, maar dan, na een paar bladzijden, gaan Schuitmaker en Ronner ervan uit dat de leerling zijn eerste tijd toch aan een Bostonpers door zal brengen. Zo’n driekwart van het 450 pagina’s dikke boek is toegespitst op de degelpers en al de problemen die ik zoal was tegengekomen passeren de revue, met aanwijzingen over wat ik anders had moeten doen en tips en trucs die ik kan proberen als het me toch is overkomen. Er is nog hoop voor me.

Inktbak en rollen worden afgesteld. Ik durf nu zelf mijn degelschroeven los te draaien. De ene legger na de andere wordt opgemaakt en toegesteld. Dragers komen aan bod. Register regelen we tot in de puntjes. Op een dubbele pagina staan voorbeeldetiketten met specifieke problemen en bij het voorbeeld met de gerezen lijnen zijn deze lijnen inderdaad door het papier gesneden en het te vette etiket ìs echt overgezet. Nee, de degel wordt hier niet behandeld als opstapje naar de snelpers, maar is hier een volwaardig productieapparaat, zonder alternatief voor het drukken met bronspoeder of bladgoud. Geamuseerd en verbaasd las ik welke middelen er ingezet konden worden om het reclamedrukwerk zo te degraderen dat het er als (hand)typewerk uit kwam te zien. En op het einde van het boek komt de degel weer terug voor het ‘prägewerk’. Goed, veel handelsdrukwerk zal ik niet produceren en allerlei kleefmiddelen hebben we tegenwoordig niet meer bij de hand, maar dit boek laat wel zien welke problemen er zich kunnen voordoen en hoe die voorkomen worden.

Natuurlijk, na de degel komt wel de snelpers aan bod en worden ‘vang’ en ‘dansmeester’ belicht, maar toch vooral weer de praktische zaken bij het insluiten, bij het legger opmaken en toestellen en mogelijke problemen van de inktgeving en hoe plooien kan worden voorkomen. Daarbij komt een voortdurende nadruk op nauwkeurig en smetvrij werken en aandacht voor behulpzame bandjes, draden en waaierlatten. Er staan meer meervoudige snelpersen in genoemd dan ik elders ben tegengekomen, maar dit boek is een must voor ieder die een degelpers wil bedienen.

Het boek is geïllustreerd met veel behulpzame lijntekeningen en enkele foto’s, terwijl achterin een tiental platen zijn meegebonden. In januari 2011 heb ik er € 45 voor betaald, maar ik doe het voor geen goud van de hand.

Hubert van der Heijden

3 gedachten over “Van leerling tot drukker”

  1. De bruine boekjes van de grafische scholen zijn redelijk te vinden op Marktplaats voor rond € 5,- per stuk. Hierin vind je alles voor de beginnende drukker.

    Beantwoorden
  2. Het deeltje BOEKDRUKKEN, vaktheorie van de Vereniging tot bevordering van de vakopleiding in het boekdrukkers-, rasterdiepdruk- en chemigrafisch bedrijf behandelt op adequate wijze het proces bij een degel. Meer hoeft men niet weten betreffende het gebruik van een degel. Het grote probleem bij liefhebbers is het niet goed afstellen van de letterrollen, de kwaliteit van die rollen en te vette rolbanen waardoor de letterrollen gaan slippen tijdens het draaien over de vorm. De rollenbanen met een doek goed afnemen en eventueel een zeer weinig harspoeder op de klossen van de letterrollen, daar waar die de rolbanen aanraken, strooien. Ook zetsel met een te vet schoonmaakmiddel schoongemaakt wil problemen geven bij het drukken. Gebruik bij zo’n probleem gewoon wasbenzine voor het schoonmaken.

    Beantwoorden
  3. Is het niet handig om de pagina’s die er toe doen te scannen en zo de margedrukkers kennis te laten maken met de inhoud van dit leerzame boek?

    Beantwoorden

Plaats een reactie