Techniek


22 april 2013

Informatie over Hadego koppenzetapparaat gezocht

De Hadego letter ATF Bodoni Black Italic.
De Hadego letter ATF Bodoni Black Italic.

Ik ben de trotse eigenaar van een uitgebreide collectie ATF-Hadego fotozetmatrijzen. Het koppenzetapparaat werd rond 1950 ontworpen door de latere Spaarnestad directeur Hans de Goeij.

Het systeem bestaat uit losse letters, een zethaak en een fotografische camera. De zwarte plastic letters (in de groottes 20 en 48 punt) zijn in zeefdruk bedrukt met witte lettertekens (zie afbeelding). De letters worden (net als bij de Ludlow) in een haak gezet en daarna gefotografeerd op film. Het beeld is onleesbaar positief en de letters kunnen minimaal 8 punt en maximaal 72 punt groot zijn. De camera-eenheid heeft een daglichtdeel (daar waar de zethaak in geplaatst wordt) en een donkere-kamer-deel waar de filmcassette zich bevindt.

De apparaten en letters werden gebouwd door Quod Bonum in Haarlem en buiten Nederland verkocht door door ATF (American Type Founders) International. De romein en vette letter hebben rechthoekige matrijzen terwijl de cursieve matrijzen een hoek hebben van 15 graden. In het begin en aan het eind van de regel gebruikt de zetter wigvormige spaties.

Ik wil meer te weten komen van dit apparaat. Op Wikipedia staan korte beschrijvingen in het Nederlands en Engels maar een afbeelding ontbreekt. Wie kan mij helpen aan een foto van deze Hadego apparatuur? Of wie heeft een goede tip waar ik de foto zou kunnen vinden?

Bij voorbaat hartelijk dank.

Henk Gianotten

hgianotten@gmail.com

8 gedachten over “Informatie over Hadego koppenzetapparaat gezocht”

  1. @Thomas Gravemaker: Er werkte vroeger een lithograaf genaamd Gravemaker bij De Jong Lithografie in Amsterdam-West. Ken jij de man?

    Beantwoorden
  2. Ik ben de afgelopen week in Meppel geweest en heb daar het Hadego Photocompositor fotozetsysteem gezien en uitgebreid kunnen fotograferen. De machine is vrijwel compleet, is van de eerste generatie (dus géén Hadego Ultra) en er is ook een uitgebreide collectie matrijzen in zowel 20 als 48 punt aanwezig. Bert Anthonisse en zijn medewerkers hebben mij geweldig geholpen en we kregen het apparaat ook weer aan de praat. Jammer dat er geen geschikte vlakfilm meer is en geen ontwikkelfaciliteiten voor dergelijke speciaalfilms.

    Binnenkort hoop ik meer over de ATF-Hadego te kunnen publiceren.

    Overigens kon Johan de Zoete mij bij de UVA-Bijzondere Collecties in Amsterdam (Johan helpt mee met het Jan-Hein Koningsveldproject) voorzien van uitgebreide documentatie over de techniek van Hadego. Daar heb ik veel plezier van. Ik verkreeg onlangs een originele ATF-Hadego letterproef en mij ontbreekt nog een originele Hadego folders of catalogus.

    Wie kan mij daar aan helpen?

    Bij voorbaat dank.

    Beantwoorden
  3. Hartelijk dank voor de vele adviezen via deze site en via e-mails. Ik had al contacten gehad met Sanoma en het Spaarnestad foto-archief maar zij konden mij niet helpen. Het artikel in TeTe is een geweldige bron van informatie. Opvallend hoe diepgaand en uiterst gedetailleerd de artikelen in dat vakblad 50 jaar geleden waren. In herinner mij nog de TeTe exemplaren bij de SDU en later de LA.

    Ik neem graag contact op met Menno Polak van de BC en Johan de Zoete.

    Verder kan ik melden dat Jan Nefkens zeer goed op de hoogte is van wat er in het grafisch museum in Meppel staat. Ook een echte Hadego valt daar te bewonderen. Ik heb het apparaat daar niet gezien maar als Jan dat zegt moet het daar zijn. Op naar Meppel dus!

    Kent iemand nog emailadressen van oud-NRM-medwerkers? Ik hoor ze graag.

    Beantwoorden
  4. Bij de afdeling Bijzondere Collecties van de UVA is een zeer grote verzameling “Machinedocumentatie” die thans geïnventariseerd wordt. Vraag het daar even na bij Menno Polak of Johan de Zoete. Waarschijnlijk kunnen zij je wel verder helpen

    Beantwoorden
  5. Ik ben in 1976 begonnen bij Admedia (een onderdeel van de VNU), en werd een paar weken naar de Nederlandse Rotogravure Maatschappij in Haarlem gestuurd om daar de nodige technische basis informatie op te doen. Daar stonden Hadego’s. Is het misschien mogelijk om via oud medewerkers meer te wten te komen?

    Beantwoorden

Plaats een reactie