‘Ach, lees alles van Max de Jong’ (Remco Campert)

Max de Jong (1917–1951) geniet vooral bekendheid door zijn magistrale gedicht ‘Heet van de naald’ en zijn Dagboek dat, na eerst als pirateneditie in 1990 gepubliceerd te zijn als reguliere uitgave verscheen bij Van Oorschot die het boek rekende tot een van de drie monumenten van de Nederlandse literatuur omstreeks het midden van de eeuw. Daarmee kreeg dit boek al snel een cultstatus.

Veel minder bekend is De Jong als schrijver van aforismen, een in Nederland dan ook weinig beoefend genre. Dinky Toys van W.F Hermans is hier nog wel het bekendste voorbeeld. Enkele van De Jongs aforismen zouden ook uit de pen van WFH gevloeid kunnen zijn en in één hiervan komt hij zelfs ter sprake.

Een klein aantal van de aforismen werd tijdens het leven van De Jong in enkele tijdschriften gepubliceerd. Ook postuum verschenen er nog een aantal. Er was De jong veel aan gelegen de aforismen te bundelen. Het voelt dan ook als een daad van grote rechtvaardigheid dat thans met het verschijnen van Aforismen dit, bijna 70 jaar na zijn overlijden alsnog gebeurt.

De bundel werd door Bob Polak met grote zorgvuldigheid samengesteld en van een verhelderende inleiding voorzien. Tevens bevat het een prachtig In memoriam van Hans van Straten, zijn vriend, postume pleitbezorger en roofdrukker van zijn werk. Het vormt het vierde deel van de Saldencahiers en heeft een omvang van 48 bladzijden. Het werd gezet uit de prachtige, in 1934 door Elizabeth Friedländer ontworpen letter Elizabeth.

‘Zodra iets pijnlijk wordt, raken we in de buurt van de waarheid’ luidt een van de aforismen. Dit als maatstaf genomen bevat Aforismen van Max de Jong maar liefst 103 pijnlijke waarheden.